Το χρυσάφι της Τραπεζούντας. Kemeraltı.

ΤΟ ΧΡΥΣΑΦΙ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ

Πρωινό Ραμαζανιού κι αν δεν πάει 12 το μεσημέρι η ζωή δεν ξεκινά στην Τραπεζούντα. Ευκαιρία για μια πρωινή ήρεμη βόλτα στην πόλη, προτού πλακώσουν οι βάρβαροι. Από το κάτω μέρος του νέου πάρκο της πόλης παίρνουμε το δρόμο αντίθετα του Uzun sokak, σα να θέλουμε να κόψουμε για τη θάλασσα και χανόμαστε στα σοκάκια που θα μας οδηγήσουν στην παλιά Γενοβέζική αγορά που σήμερα έχει μετανομασθεί σε Kemeraltı, μιας και πλήθος χρυσοχοείων της πόλης στεγάζεται εκεί. Τα χρυσά κι αργυρά συρματερά κοσμήματα Τραπεζούντας είναι ευρύτατα γνωστά σε όλον τον κόσμο και οι τουρίστες κατακλύζουν την αγορά αυτή, για να διαλέξουν τα δώρα τους για τους οικείους τους.

Προσωπικά έχω τις αντιρρήσεις μου για το συγκεκριμένο είδος κι η επίσκεψη μου στην αγορά έχει άλλους λόγους του προφανέστερου. Στην Τραπεζούντα διατείνονται πως έμαθαν την τέχνη του συρματερού κοσμήματος από τη Ρωσία και σχετικά πρόσφατα, σε χρόνους νεώτερης ιστορίας δηλαδή, τη στιγμή που η τεχνική αυτή είναι πανάρχαια και την απαντάμε σε πολλούς θησαυρούς που έχουν ανακαλυφθεί από το δεύτερο μισό της 4^η χιλιετηρίδας πΧ και δώθε σε Ελλάδα, Αίγυπτο, Συρία, Μεσοποταμία και Μικρά Ασία. Σήμερα στην Ελλάδα, έχει περάσει στα κοσμήματα των παραδοσιακών φορεσιών (κουμπέδες, γιορντάνια, στόλοι, κόμσες) και οι καλύτεροι τεχνίτες της βρίσκονται στα Γιάννενα κι ελάχιστοι εν ζωή στη Θεσσαλία.

Αρχαίοι θησαυροί όπως αυτοί της Κολχίδας (περίπου 5^ος- 2ος αι πΧ)  μαρτυρούν συνάφεια ευρημάτων με τους Αρχαίους Ελληνικούς και διαδραστική σχέση στο βαθύ παρελθόν, όπως για παράδειγμα μαρτυρεί το δαχτυλίδι  με την Ελληνική επιγραφή ΔΕΔΑΤΟΣ που αποτελεί τμήμα της Καυκασιανής συλλογής Vani, της επονομαζόμενης συλλογής του «Χρυσού Δέρατος».

Αν αναλογιστεί δε κάποιος ότι η τέχνη της Αργυροχοΐας είχε φτάσει στο απόγειο της με την άνθιση των μεταλλείων Αργυρουπόλεως, μετέπειτα του Ακ νταγ Ματέν αλλά και με αποδείξεις τα θαυμάσια συρματερά της Σαφράμπολης, είναι να απορεί κάποιος που η συμβολή των Ελλήνων τόσο στη γέννεση όσο και στη διατήρηση στην περιοχή αυτής της πανάρχαιας τεχνικής έχει πλήρως διαγραφεί από το συλλογικό ασυνείδητο.

 Έτσι σήμερα στην Τραπεζούντα εκατοντάδες οικογένειες εξασφαλίζουν τα του βιοπορισμού τους ασχολούμενες με την κατασκευή και πώληση των χρυσαφικών αυτών, με κεντρικό σημείο πώλησης την παλιά Γενοβέζικη αγορά, όπου και υπάρχει πληθώρα σχεδίων και τιμών για να επιλέξει κάποιος το κομμάτι που θέλει.

Έχοντας μια αρκετά μακρά εμπειρία στο χώρο κατασκευή του κοσμήματος μιας και είναι κάτι που πολύ αγαπώ να ασχολούμαι στον ελεύθερο χρόνο μου, προσωπικά δε θα ξόδιαζα ούτε μια λίρα στα βιομηχανοποιημένα κομμάτια αυτών των βιτρινών. Το μεγαλείο της συγκεκριμένης τεχνικής βρίσκεται αλλού και ιδιαίτερα στο χειροποίητο κομμάτι της παραγωγής τους που θέλει άλλου είδους τεχνίτες που φυσικά υπάρχουν στην Τραπεζούντα αλλά όχι στο σωρό και στο χαμό κι όχι σίγουρα σε αποδόσεις  αμφίβολης προέλευσης σχεδίων.

Το αληθινό χρυσάφι της περιοχής Kemeralti βρίσκεται ακριβώς πάνω από τις προσόψεις των καταστημάτων της, όπου το μάτι ελεύθερο από εμπορεύματα, πινακίδες και την κοσμοσυρροή στις βιτρίνες σου επιτρέπουν να δεις τα υπέροχα νεοκλασσικά της. Αν και η περιοχή  η έξω των Ανατολικών τειχών είναι ο κατ εξοχήν χώρος των αριστοκρατικών Ελληνικών κατοικιών, εν τούτοις και τα κτίρια της Kemeralti είναι πανέμορφα κι αξίζουν προσοχής. Πολλά από αυτά έχουν επισκευασθεί, άλλα απλώς συντηρηθεί κι όπου βγάλει κι άλλα ρημάζουν μέρα με την ημέρα.

Ξεκινώντας από την πλατεία στο Meydan  και βολτάροντας όλη αυτήν την διαδρομή μέχρι και την Kemeralti το να μη συναντήσεις κάτι που να θυμίζει νεοκλασσικό είναι η εξαίρεση, για τέτοιον πλούτο και συνωστισμό μιλάμε.

Πολλές φορές θα τα δεις χωμένα σε αυλές μέσα από το δρόμο ή σε μέρη που ούτε καν φαντάζεσαι και συχνά θα ναι οι ίδιοι οι Τραπεζούντιοι που θα σε πάρουν από το χέρι να σε πάνε εκεί που η φαντασία σου δεν πάει για να στα δείξουν περήφανοι για τις ομορφιές της πόλης τους. Ακόμη και παραμερίζοντας τα τσιγκέλια που κρεμάνε τις κουρτίνες στην αγορά, μπορεί να αντικρύσεις θαύματα!